Adige Atasözleri

 

 

      ADİGE ATASÖZLERİ      (Musa ALTUNBAŞ tarafından hazırlanmıştır.

Kırmızı ile yazılan Türkçe

Kabardey (Krile Alfabesi)

Kabardey (Latin Alfabesi)

Adıgey (K'emguey) Resmi Adigece (Kril Alfabesi)

Adıgey (K'emguey) Resmi Adigece (Latin Alfabesi)

.       Adığe atı, Adığe erkeğinin yarısıdır.

Адыгэшыр Адыгэлlым и щlылъэныкъуэщ.

Adığeşır Adığel’ım yi ş’ılhenıqueşş.

Адыгэшыр АдыгэлІым изыкІылъэныкъу.
Adığeşır Adığel’ım yizıç’ılhenıqu.

Ecel, eşikten daha yakındır.

Ажалыр бжэщхьэlум нэхърэ нэхъ благъэщ.

Ajâlır bjeşşhaum naxhre naxh blâghaşş.

Хьадэгъур пчэшъхьаІум нахьи нахь благъэ.

Hâdeghuır pçeşşhâum nâhiy nâh blâgha.

Tanrının vermediğini, peygamber verir mi?

Тхьэм къуимытар, и лlыкlуэм къуитын?

Tham quiymıtâr, yi l’ık’uem quiytın?

Тхьам къыуимытыгъэр, илІыкІом къыуитына?

Tham quiymıtıghar yil’ık’uem qıwiytınâ?

Adığe her zaman Adığe’dir.
Адыгэр сыт щыгъуи Адыгэщ.
Adığer sıt şşıghuiy Adığeşş.
Адыгэр сыдигъокІи Адыгэ.
Adığer sıdiyghoç’iy Adığe.

Ahmet’in bal küpü dolu.
Ахъмэт и фор изщ.

Ahmet yi for yizşş.

Ахъмэт ишъоур из.

Ahmet yişöwir yiz.

Ördek yüzmeye alıştırılmaz.
Бабыщыр есыкlэ ягъaсэркъым.

Bâbışşır yesık’e yâghâserqım.

Бабыщыр есыкlэ агъасэрэп.

Bâbışır yesıç’e âghâserep.

 

Kepçe tutana, dokuz siyah köpek ümit besler.

Бэлагъыкlыр зыlыгъым хьэ къарибгъу щогугъу.

Belâghık’ır zııghım ha qâriybghu şşoguıghu.

БэлагъыкІэр зыlыгъым хьэ къарибгъу щэгугъы.

Belâghıç’er zııghım ha qâriybghu şşeguıghı.

Dağa yumurtayla vurmak.
Бгым джэдыкlэкlэ еуэн.

Bğım cedık’ek’e yewen.

Бгым кІэнкІэкІэ еон.

Bğım ç’enç’eç’e yeon.

Kartalı takip edersen dağa, kargayı takip edersen kötülüğe gidersin.

Бгъэжьыр уи пашэмэ, къуршым урешэ, къуанщlэр уи пашэмэ lейм ухуешэ.

Bghajhır wiy pâşeme, quırşım wıreyşe, quânş’er wiy pâşeme eym wixueyşe.

Бгъэжъыр уипашэмэ къушъхьэм урешэ, къолэжъыр уипашэмэ lаем уфешэ.

Bghajhır wiypâşeme quışşham wıreyşe, qolejhır wiypâşeme âyem wıfeyşe.

Kartal çok kanat çırparsa, kanadı kırılır.
Бгъэр куэдрэ уэмэ, и дамэр мэкъутэ.
Bghar kuedre weme, yi dâmer mequıte.
Бгъэжъыр бэрэ омэ, итамэ мэкъутэ.
Bghajhır bere ome, yitâme mequıte.

 Zenginin dedikodusu yapılırken, fakirin lambası yanar.
Бейм и гугъу ящlурэ, тхьэмыщкlэм и уэздыгъэр мэс.
Beym yi guıghu yâş’ure, thamışşk’em yi wezdıghar mes.
Баем игугъу ашlызэ, тхьамыкlэм иостыгъэ мэсты.
Bâyem yiguıghu âş’ıze, thâmıç’em yiostıgha mestı

 Arı çiçeğe konar.
Бжьэр гъэгъам лъатэ хабзэщ.
Bjher ghaghâm lhâte xâbzeşş.
Бжьэр къэгъагъэм тетlысхьэ хабзэ.
Bjher qaghâgham teyt’ısha xâbze.

 Kuşun eti, et suyudur.
Бзум и лыр, и лэпсщ.
Bzıwm yi lır, yi lepsşş.
Бзыум илыр илэпс.
Bzıwm yilır yileps.

 Düşmanına arkanı dönme.
Бийм уи щlыб хумыгъазэ.
Biym wiy ş’ıb xuımıghâze
Пыим уикlыб фэмыгъаз.
Pıyim wiç’ıb femıghâz.

 Uzaktaki akrabadan yeğdir, yakın komşu.
Благъэ жыжьэ нэхърэ къуэш гъунэгъу.
Blâgha jijhe naxhre queş ghuıneghu.
Благъэ чыжьэм нахьи къош гъунэгъу.
Blâgha çıjem nâhiy qoş ghuıneghu.

Sığın doğduğu yere döner.
Бланэ щалъху йокlуэлlэж.
Blâne şşalhxu yok’uel’ej.
Бланэр зыщалъфыгъэм екlолlэжьы.
Blâner zışşâlhfıgham yek’ol’ejı.

Yedi kez ölç, bir kez kes.
Блэрэ къэпщи зэ пыупщl.
Blere qapşşiy ze pıwıpş’.
Блэрэ къэщи зэ пыупкl.
Blere qaşşiy ze pıwıpç’

 Yılanı üşüdü diye koynuna alma. 
Блэр пlыщlащ жыпlэу уи гуфlакlэм думыгъэтlысхьэ.
Bler p’ış’âşş jıp’ew wiy guıf’âk’em dıwmıghat’ısha.
Блэр чыlэ лlагъэ пlоу уигушlуакlэ дэмыгъэтlысхь.
Bler çıa l’âgha p’owı wiyguış’üâç’e demıghat’ısh.

 Hayvan bile ayağa kalkıyor.
Былымрэ пэт зэхотэдж.
Bılımre pet zexotec.
Былымхэзэ зэфэтэджых.
Bılımxeze zefetecıx.

Öküzü olmayan, buzağı koşar.
Вы зымыlэм щкlэ щlэщlэр.
Vı zımıam şşk’e ş’eş’er.
Цу зимыlэм шкlэ кlешlэ.
Çü ziymıam şk’e ç’eyş’e.

Ölü öküze bıçak saplıyor.
Вы лlам сэ хеlу.
Vı l’âm se xey’u.
Цу лlагъэм сэ хесэ.
Çü l’âgham se xeyse.

Öküz olacak buzağı iken belli olur.
Вы хъунур шкlэ щlыкlэ уощlэ.
Vı xhuınur şk’e ş’ık’e woş’e.
Цу хъущтэр щкlэзэ къэошlэ
Çü xhuşter şk’eze qaoş’e.

 Kalp yarasına ilaç merhem olmaz, kılıç yarasını iyileştirse de.
Гуауэм иуlам хущхъуэ сэбэп хуэхъуркъым, джатэм иуlар хъужми.
Guâwem yiwıâm xuşşxhue sebep xuexhuırqım, catem yiwıâr xhujmiy.
Сэм иуlагъэр мэкlыжьы гум иуlагъэр кlыжьырэп.
Sem yiwıuâghar meç’ıjı guım yiwıâghar ç’ıjırep

 Yazıdaki mahsul değil, ambardaki mahsuldür.
Губгъуэм илъыр аркъым гъавэр, гъавэр гуэным илъырщ.
Gubghuem yilhır arqım ghâver, ghâver guenım yilhırşş.
Губгъом илъ гъажъор арэп, коным илъыр ары.
Guıbghom yilh ghâjüer arep, konım yilhır arı.

Horoz ötmese de, gün doğar.
Адакъэр мыlуэкlи, нэху щын къанэркъым.
Adâqar mıuek’iy, nexu şşın qânerqım.
Атакъэр мыІоми нэфыр шъынкІэ къанэрэп.
Atâqar mıuemiy nefır şşınç’e qânerep.

Çok sinirlenen erken yaşlanır.
Губжьырилэр щlэх жьы мэхъу.
Guıbjhıriyler ş’ex jhı mexhu.
Губжьырылэр шlэхэу жъы мэхъу.
Guıbjhırıler ş’exew jhı mexhu.

Ümit baba mirasıdır.
Гугъэр адэ щlеинщ. 
Guıghar ade ş’eyinşş.
Гугъэр ты кlэн.
Guıghar tı ç’en.

 Düşünerek konuş, bakınarak otur.
Гупсыси псалъэ, зыплъыхьи тlыс.
Guıbsısiy psâlhe, zıplhıhiy t’ıs.
Гупщыси псалъэ, зыплъахьи тlыс.
Guıbşısiy psâlhe, zıplhâhiy t’ıs.

Kalpten kalbe yol vardır.
Гурэ гурэ лъагъуэ зэхуэlэщ.
Guıre guıre lhâghue zexueaşş.
Гурэ гурэ лъагъо хахы.
Guıre guıre lhâgho xâxı.

Şaka yapmasını bilmeyen yumrukla vurur.
Гушыlэкlэ зымыщlэм lэштlымкlэ мауэ.
Guışıak’e zımış’em aşt’ımk’e mâwe.
Гущыlакlэ зымышlэрэр lэбжъымкlэ мао.
Guışıâç’e zımış’erer abjhımç’e mao.

Yola merdiven serilirse, kısalır.
Гъуэгум пкlэлъей ибдзмэ, кlэщl мэхъу.
Ghueguım pk’elhey yibdzme, k’eş’ mexhu.
Гъогум лъэой ебдзымэ, кlэкlы мэхъу.
Ghoguım lheoy yebdzıme, ç’eç’ı mexhu.

Demir olmasına rağmen çatlar.
Гъущlрэ пэт къочэ.
Ghuış’re pet qoçe.
Зэрэгъучlызэ  мачэ.
Zereghuış’ıze maçe.

Her yaşam tarihtir.
Дэтхэнэ гъащlэри тхыдэщ.
Detxene ghaş’eriy txıdeşş.
Хэтрэ игъашlи тхыдэ.
Xetre yighâş’iy txıde.

Deliyi sen idare et, akıllı seni idare eder,

Щхьэзэм уэ фlэкl, губзыгъэр езыр къыпфlэкlынщ.

Şşhazem we f’ek’, guıbzıghar yezır qıpf’ek’ınşş.

Бзаджэм о шlокlи, lушыр о къыпшlокlын.
Bzacem o ş’öç’iy, uşır o qıpş’öç’ın.

 Deliye rastlarsan şapkanı ver de geç,
Щхьэзэм уlущlэмэ уи пыlэр ети блэкl.
Şşhazem wıuş’eme wiy pıar yetiy blek’. 
Шъхьэзэм уlукlэмэ уипаlо ети блэкl.
Şşhazem wıuç’eme wiypâo yetiy bleç’.

Dünya tekerlektir, döner.
Дунейр шэрхъщи мэкlэрахъуэр.

Dıwneyr şerxhşşiy mek’erâxhuer.

Дунаир щэрэхъышъ мэкlэрахъо.

Dıwnâyir şerexhışş meç’erâxho. 

  Kurttan korkuyorsan, ormana gitme.
Дыгъужьым ущышынэмэ мэз умыкlуэ.
Dıghuıjhım wışşışıneme mez wımık’ue.
Тыгъужьым ущэщынэмэ мэзым умыкlу.
Tughuıjım wışışıneme mezım wımık’u.

 Kurt koyununu çalacağı çobanı şapkasının tepesinden tanır.
Дыгъужьым мэл зыфlихьыну мэлыхъуэр пыlэ щхьэщыгумкlэ къещlэ.
Dıghuıjhım mel zıf’iyhınıw melıxhuer pıa şşhaşşıguımk’e qeyş’e.
Тыгъужъым мэл зышlуихьыщт мэлахъор ипэlошъхьашыгумкlэ къешlэ
.
Tıghıjhım mel zış’üiyhışt melâxhor yipeueşşhâşıguımç’e qeyş’e.

Kurt koyunu götürürken alnındaki damgaya bakmaz.
Дыгъужьым мэлыр щихькlэ и натlэ нагъыщэм еплъкъым.
Dıghuıjhım melır şşiyhk’e yi nât’e nâghışşem yeplhqım.
Тыгъужъыр ыхьырэ мэлым итамыгъэ еплъырэп.
Tıghuıjhır ıhıre melım yitâmıgha yeplhırep 

Kılıcın altında anne yok.
Джатэ щlагъым нанэ щыlэкъым.
Câte ş’âghım nâne şşıaqım.
Чатэ кlэгъым ны щыlэп.
Çâte ç’eghım nı şıap. 

Şakayla göz çıkarılır.
Сэмэркъауэкlэ нэ къраху.

Semerqâwek’e ne qrâxu.

Сэмэркъоуми нэ къырефы.

Cemerqowmiy ne qıreyfı. 

Tavuk ayağı, köpek ayağı.
Джэд лъакlуэрэ хьэ лъакъуэрэ.
Ced lhâquere ha lhâquere.
Чэт лъакъорэ хьэ лъакъорэ.
Çet lhâqore ha lhâqore.

Tavuktan zekidir yumurtası.

Джэд нэхърэ джэдыкlэ нэхъ lущщ.

Ced naxhre cedık’e naxh uşşşş.

Чэтым нахьи кlэнкlэр нахь lуш.

Çetım nâhiy ç’enç’er nah uş. 

Tavuğun rüyası yemdir.
Джэд щыкъун и пщlыхьэгъущ.
Ced şşıquın yi pş’ıhaghuşş.
Чэтым ипкlыхь иlус ары.
Çetım yipç’ıh yius arı.

Kedinin oğlu fare avcısıdır.
Джэду и къуэ дзыгъуащэщ.
Cedıw yi que dzıghuâşşeşş.
Чэтыум икъо цыгъуашъэ.
Çetıwım yiqo tsıghuâşşe. 

Şiş kararmasın, et çiy kalmasın.
Дзасэр мылынкlыу, лыры мыцlынэу.
Dzâser mılınk’iw, lıriy mıts’ınew.
Цацэри мыплъэу, лыри мылыцlэу.
Tsâtseriy mıplhew, lıriy mılıts’ew. 

Orduda yabancı yoktur.
Дзэм хамэ хэткъым.
Dzem xâme xetqım.
Дзэм хымэ иlэщтэп.
Dzem xıme yiaştep. 

Ölmek var, dönmek yok.

Е лlын, е лlэн.

Ye l’ın, ye l’en

Е лlын, е лlэн.

Ye l’ın, ye l’en. 

Kötülük yapıp, iyilik bekleme.

Е пщlамэ, фlым ущымыгуъу.

Ye pş’âme, f’ım wişşımıguıghu.

Е пшlэу, шlум ущымыгугъу.

Ye pş’ew, ş’üım wışımıguıghu. 

İnek tekmesi buzağıyı öldürmez.

Жэм лъакъуэ шкlэ иукlыркъым.

Jem lhaque şk’e yiwık’ırqım.

Чэм лъакъом щкlэ ыукlырэп.

Çem lhâqom şk’e ıwıç’ırep. 

Tarihini bilmeyen halk olamaz.

Зи тхыдэ зымыщlэжыр лъэпкъ хъуфкъым.

Ziy txıde zımış’ejır lhepq xhufqım.
Зитхыдэ зымышlэжьрэр лъэпкъ хъурэп.
Ziytxıde zımış’ejrer lhepq zhurep. 

İsmi anılan eşiktedir.
Зи цlэ ираlуэ бжэщхьэlум тетщ.

Ziy ts’e yirâue bjeşşhaum teytşş.

Зыгугъу ашlрэр пчэшъхьэlум тет.

Zıguıghu aş’rer pçeşşhaum teyt. 

Kullanmadığın da, senin olmayan da aynıdır.

Зумыхьэри, уимыlэххэри зэхуэдэщ.

Zıwmıhariy, wiymıaxxeriy zexuedeşş.
Зэмыхьэрэмрэ, уимыlахэмрэ зэфэдэх.
Zemıharemre, wiymıâxemre zefedex 

Bir ağızdan çıkan, yüz ağıza girer.

Зы жьэм къыжьэдэкlыр, жьищэм жьэдохьэ.

Zı jhem qış’edek’ır jhiyşşem jhedoha.

Зы жьэм къыдэкlырэр, жьишъэм дэхьэ.

Zı jem qıdeç’ırer, jiyşşem deha.

Sabredebilen kağnıyla tavşan yakalayabilir.

Зызышыlэфым выгукlэ тхьэкlумэкlыхь къеубыдыф.

Zızışıafım vıguk’e thak’uımek’ıh qeywbıdıf.

Зызышэlэшъурэм цукукlэ тхьакlумкlыхь къеубытышъу.

Zızışeaşürem çukuıç’e thâk’uımç’ıh qeywbıtışü. 

Bir günlük yola çıkıyorsan da, dokuz günlük azık al.

Зы махуэ фlэкlа уемыжьэми махуибгъу гъуэмылэ къыздэщтэ.

Zı mâxue weymıjhemiy maxuiybghu ghuemıle qızdeşşte.

Зы мафэ шэхъу уемыжьагъэми мэфибгъу гъомылэ зыдащтэ.
Zı mâfe şexhu weymıjâghamiy mefiybghu ghomıle zıdâşte 

Bir atın hatırına yüz at su içer.

Зы шым и хьэтыркlэ шищэ псы йофэ.

Zı şım yi hatırk’e şiyşşe psı yofe.

Зы шым ихьатыркlэ шишъэ псы ешъо.

Zı şım yihâtırç’e şiyşşe psı yeşüe. 

 Anasına bak, kızını al.
И анэ еплъи, ипхъу къашэ.
Yi ane yeplhiy, yipxhu qâşe.
Янэ еплъи, ипхъу къашэ.
Yâne yeplhiy, yipxhu qâşe.

Doluyla yarım birbirini bilmez.

Изрэ ныкъуэрэ зэрышlэркъым.

Yizrenıquere zerış’erqım

Изрэ ныкъорэ зэрэшlэрэп.

Yizre nıqore zereş’erep. 

Dökülen dolmaz.
Икlута из хъужыркъым.

Yik’uıtâ yiz xhuıjırqım.

Икlутырэр из хъурэп.
Yik’uıtırer yiz xhuırep

Büyük söyler, küçük anlatır.

Ин жыlэ, цlыкlу lуатэщ.

Yin jıa, ts’ıku uâteşş.

Нэхьыжым къыlощт, цlыкlум ыlотэщт.

Nahıjım qı’oşt, ts’ık’uım ı’oteşt. 

Yenilen güreşe doymaz.

Ирауд бэнэнкlэ зигъэнщlыркъым.

Yirâwıd benenk’e ziyghanş’ırqım.

Раутырэ бэнакlор шъокlрэп.
Râwıtıre benâk’or şöç’rep 

İstanbul’u yazıya benzetiyorum diyen gibi.

Истамбыл губгъуафэ изоплъ жызыlам нэхъей.

Yistambıl guıbghuâfe yizoplh jızıâm naxhey.

Истамбылым губгъуашъо теу зыlуагъэм нахьий.
Yistambılım gubghuâşö tyew zıuâgham nâhiy 

Kulağına fil bastı.

И тхьэкlумэ пыл теуващ.

Yi thak’uıme pıl teywvâs.

Итхьакlумэ пыл теуцуагъ.
Yithâk’uıme pıl tyewçüâgh 

Avucu sofra gibi

И lэгу и lэнэщ.

Yi agu yi aneşş.

Ыlэгу иlанэ.

Iagu yiâne. 

Çok yaşayandan evladır, çok gören.

Куэд зыгъащlэ нэхърэ, куэд зылъагъу.

Kued zıghâş’e naxhre, kued zılhâghu.

Бэ зыгъашlэ нахьи, бэ зылъэгъу.
Be zıghaş’e nâhiy, be zılheghuı 

Gelmek misafirin işiyle, gitmek ev sahibinindir.

Къэкlуэныр хьэщlэм и lуэхущи, кlуэжыныр бысымым и lуэхущ.

Qak’uenır haş’em yi uexuşşiy, k’uejınır bısımım yi uexuşş.

Къэкlоныр хьакlэм иlофми, кlожьыныр бысымым иlоф.

Qak’onır hâç’em yiofmiy, k’ojınır bısımım yiof. 

Çağıran daima büyüktür.

Къоджэр нэхъыжьщ.

Qocer naxhıjhşş.

Къыуаджэрэр нахьыжъ.

Qıwâcerer nâhıjh. 

Dokunduysa dokunduğu yeri kes de geç.

Къоlусамэ, зэlусар пыупщlи блэкl.

Qousâme, zeusâr pıwıpş’iy blek’

Къыоlусагъэмэ, зэlусагъэр пыупкlи блэкl.
Qıousâme, zeusâghar pıwıpç’iy bleç’ 

Kargaya göz yapmışlardı, kaş diyordu.

Къуаргъым нэ хуащlати, набдзэ жиlэрт.

Quârghım ne xuâş’âtiy, nâbdze jiy’art.

Къолэжъым нэ фашlыгъэти, напцэ фэягъ.
Qolejhım ne fâş’ıghatiy, nâptse feyâgh 

Oğlun varsa bütün kızlar gelinin, kızın varsa bütün delikanlılar damadındır.

Къуэ зиlэм пщащэ псори и нысэщи, пхъу зиlэм щlалэ псори и малъхъэщ.

Que ziy’am pşşâşşe psoriy yi nıseşşiy, pxhuı ziy’am ş’âle psoriy yi mâlhxhaşş.

                   Къо зиlэм пшъашъэ пстэури иныс, пхъу зиlэм Кlалэ пстэури ималъхъо.

                   Qo ziy’am pşşâşşe pstewriy yinıs, pxhuı ziy’am Ç’âle pstewriy yimâlhxho.

saat
 
GÜNEY OSETYA KATLİYAMI
 
G.Osetya ya karşı Gürcülerin yapmış oldukları zulme karşın hala tüm Dünya ve ne yazıkki Türkiye Cumhuriyeti Devleti Gürcülerin toprak bütünlüğünden bahsetmektedirler oysaki böle bi toprak bütünlüğü sadece hayalden ibaret olmakla birlikte kardeşlerimiz inşallah en kısa surede tam bağamsızlıklarına kavuşacaklardır
Allah Osetyadaki ve Abhazyadaki kardeşlerimizin yardımcısı olsun
 
Bugün 13 ziyaretçi (13 klik) kişi burdaydı!
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol